Της Ξανθής Γούναρη
Αν και με το δείκτη… Starbucks* είμαστε στο στάδιο no hope και ακόμη παρακάτω, ο καφές, η τυρόπιτα, το σάντουιτς, το σουβλάκι και το ποτό εξακολουθούν να είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας.
Μέσα στην τελευταία 6ετία που η χώρα υπέγραψε 3 μνημόνια, η αγοραστική δύναμη των πολιτών επέστρεψε στη δεκαετία του ’70 και η αγορά καφεστίασης έχει βρεθεί στα τάρταρα, καταγράφοντας πτώση πάνω από 30%, μόνο στην περιοχή της πρωτεύουσας άνοιξαν 9.215 café, εστιατόρια, bar και αναψυκτήρια, σύμφωνα με τα στοιχεία του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Και το πιο εντυπωσιακό είναι πως σ’ αυτό το διάστημα το ισοζύγιο εγγραφών – διαγραφών ήταν θετικό, καθώς οι επιχειρήσεις που διαγράφηκαν ήταν ελαφρώς λιγότερες (από το 2010 έως 15 Ιουλίου 2016 έκλεισαν 8.845). Είναι εμφανές πως τόσο οι ισχυροί του κλάδου, όσο και χιλιάδες μεμονωμένοι wannabe επιχειρηματίες, συνεχίζουν να επενδύουν παρά τη μείωση της καταναλωτικής δαπάνης. Βέβαια ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος και τα λουκέτα, ακόμη και τα «επώνυμα», είναι το ίδιο συχνά με τα εγκαίνια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Goody’s, θυγατρική της Vivartia, μέλος της MIG, που μετά το κλείσιμο του καταστήματος της Ερμού, ετοιμάζεται σύμφωνα με πληροφορίες να αποβιβαστεί στην καρδιά της πλατείας Συντάγματος, ανοίγοντας το επόμενο διάστημα κατάστημα – ναυαρχίδα. Το κατάστημα της Ερμού δεν είναι το μόνο που έκλεισε στην περιοχή της Αθήνας η Goody’s. Είχαν προηγηθεί τα καταστήματα στην Ομόνοια, στο Πολυτεχνείο, στην πλατεία Κάνιγγος και στη Σταδίου. Για το δίκτυο της Goody's που ελέγχει 120 καταστήματα σ’ όλη την Ελλάδα, εκ των οποίων τα 80 έχουν μετεξελιχθεί σε Goody’s Burger House, η πτώση των πωλήσεων ήταν της τάξης του 8% για το 2015 σε σχέση με το 2014 ενώ πτωτικά κινήθηκαν και τα Flocafe (-3%). Αντίθετα, αύξηση 3% εμφάνισαν οι πωλήσεις στο δίκτυο της Everest και 10% τα εστιατόρια La Pasteria. Την ίδια ώρα το δίκτυο της Starbucks έχει μείνει μισό μέσα στα χρόνια της κρίσης, ενώ κλείσιμο μεμονωμένων καταστημάτων καταγράφεται και στην αλυσίδα-φαινόμενο Mikel, που όμως επεκτείνεται μέσω του νέου concept Mikel Cantina. Να σημειωθεί ότι τα Starbucks ήρθαν στην Ελλάδα το Σεπτέμβριο του 2002 υπό την επίσημη επωνυμία ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΦΕ, με το άνοιγμα του πρώτου καταστήματος στο κέντρο της Αθήνας, στον πεζόδρομο της οδού Κοραή. H επιθετική εξάπλωση των επιχειρήσεων εστίασης, οι οποίες ανοίγουν ολοένα και περισσότερο στη θέση καταστημάτων του παραδοσιακού λιανεμπορίου, καταγράφεται επίσης και από τις έρευνες της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητα. Όπως σημειώνεται, οι επιχειρήσεις εστίασης εκτείνονται πλέον σε όλο το εμπορικό κέντρο της Αθήνας και δεν βρίσκονται συγκεντρωμένες σε κάποιους συγκεκριμένους δρόμους, όπως συμβαίνει με τις άλλες εμπορικές δραστηριότητες. Επιχειρηματικότητα… ανάγκης Μισθωτοί που έμειναν άνεργοι, εισπράττοντας την αποζημίωσή τους, εργαζόμενοι που συνταξιοδοτήθηκαν και πήραν το εφάπαξ, γονείς που θέλουν να επενδύσουν στην επαγγελματική αποκατάσταση των παιδιών τους και αυτοαπασχολούμενοι, οι οποίοι αποφασίζουν να αλλάξουν αντικείμενο δραστηριότητας, είναι μεταξύ όσων επιλέγουν να δοκιμαστούν στο στίβο της καφεστίασης, είτε μεμονωμένα, είτε μέσω franchising, με στόχο να εξασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα για τους ίδιους αλλά και τα μέλη των οικογενειών τους, συνήθως άνεργα ή μερικώς απασχολούμενα με πολύ χαμηλές αμοιβές. Σύμφωνα με τους ιδιοκτήτες των επώνυμων αλυσίδων, η μεγάλη σπουδή που δείχνουν οι Έλληνες να αποκτήσουν τη δική τους επιχείρηση εστίασης σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη, εξηγείται ως επιχειρηματικότητα ανάγκης, γι’ αυτό και ανοιγοκλεισίματα των μαγαζιών. Ανέκαθεν, άλλωστε, η εστίαση αντιμετωπιζόταν ως κάτι που μπορεί να κάνει οποιοσδήποτε, συμπληρώνουν. Μάλιστα τώρα, που τα μισθώματα των καταστημάτων, ειδικά εκτός των κεντρικών εμπορικών οδών, έχουν ισοπεδωθεί και η αγορά έχει γεμίσει με φθηνό μεταχειρισμένο επαγγελματικό εξοπλισμό, ο καθένας μπορεί να πιστεύει ότι θα πιάσει την καλή ανοίγοντας ένα café ή ένα ταχυφαγείο για να το κλείσει έξι μήνες ή ένα χρόνο αργότερα, να το ανοίξει κάποιος άλλος και πάει λέγοντας... Επιπλέον επισημαίνεται ότι ειδικά μετά τις απανωτές αυξήσεις του ΦΠΑ, η φοροδιαφυγή έχει εκτιναχθεί στα ύψη με την ανασφάλιστη εργασία να κυριαρχεί, ενώ την ίδια ώρα τα έσοδα του κράτους από το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας και τις εργοδοτικές εισφορές μειώνονται. Υπενθυμίζεται ότι τον Σεπτέμβριο του 2011 ο ΦΠΑ στην εστίαση αυξήθηκε από το 13% στο 23%. Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 2013, αποφασίστηκε η επαναφορά του στο 13%, ενώ από 1η Ιουνίου του 2016 ο ΦΠΑ αυξήθηκε αυτή τη φορά στο 24%. Αντίθετη άποψη φυσικά έχουν οι «μικροί», οι οποίοι ποντάρουν στις διαπροσωπικές σχέσεις και κυρίως στις καλύτερες τιμές, ειδικά του καφέ, υποστηρίζοντας ότι προσφέρουν ανταγωνιστικές υπηρεσίες στους καταναλωτές. Να σημειωθεί ότι ο καφές καλύπτει γύρω στο 60% των συνολικών πωλήσεων των καταστημάτων του κλάδου με την κατανάλωση του espresso να παρουσιάζει συνεχή αύξηση. * Ο γνωστός οικονομολόγος MiltonFriedman συνήθιζε να λέει «πείτε μου πόσα καταστήματα Starbucks διαθέτει μια χώρα για να σας πω πόσο θα την επηρεάσει η κρίση».
www.dikaiologitika.gr
