Ηπανδημία δεν έχει ακόμη φύγει, προειδοποιούν οι επιστήμονες, με τον SARS-CoV-2 να επιχειρεί νέα κύματα εντός του χειμώνα.
Παρ’ όλα αυτά, επικρατεί μια συγκρατημένη αισιοδοξία πως επιτέλους διανύουμε την αρχή του τέλους, δεδομένου ότι η λοίμωξη COVID-19 φαίνεται σταδιακά να μετατρέπεται σε μια ενδημική νόσο. Εξ ου και οι ειδικοί έχουν ξεκινήσει ήδη έναν απολογισμό της κληρονομιάς που μας αφήνει ο πανδημικός ιός.Οπως όμως συμβαίνει κατά κανόνα, τα συμπεράσματα δεν είναι μόνον θετικά ή μόνον αρνητικά. Και σε κάθε περίπτωση, εάν τα όσα διδαχθήκαμε θα μετατραπούν σε αποτελεσματικά «εργαλεία», είναι κάτι που θα αποσαφηνιστεί στο μέλλον με τα συμπεράσματα να είναι ανάλογα των επενδύσεων των κρατών στον νευραλγικό τομέα της υγείας, της επιτήρησης και της πρόληψης.
Η long COVID απειλή
Αλλωστε, παράλληλα με την πανδημία ενδημεί μία ακόμη υγειονομική απειλή που δείχνει σημάδια… χείμαρρου, και ακούει στον όρο long COVID. Αναφέρεται δηλαδή σε εκείνους τους ανθρώπους που μολύνθηκαν από τον SARS-CoV-2, έπειτα αρνητικοποιήθηκαν, όμως στην πραγματικότητα δεν ανέρρωσαν ποτέ.
Μάλιστα πρόσφατη μελέτη δείχνει πως η συχνότητα του συνδρόμου μπορεί να είναι συχνότερη από ό,τι θα θέλαμε να πιστεύουμε και η αντιμετώπισή του ιδιαίτερα πολύπλοκη. Ενδεικτικά αναφέρονται τα συμπεράσματα μίας πρόσφατης μελέτης που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Nature Medicine» και αφορά σε ανάλυση από περισσότερα από 11 εκατ. άτομα.
Τι προκύπτει; Πως οι νευρολογικές επιπτώσεις μετά από λοίμωξη COVID-19 είναι κάθε άλλο παρά σπάνιες. Για τη διεξαγωγή της μελέτης ερευνητές δημιούργησαν μια βάση δεδομένων που περιελάμβανε 154.000 άτομα τα οποία είχαν διαγνωσθεί θετικά στην COVID-19 κατά την περίοδο από την 1η Μαρτίου του 2020 ως και τις 15 Ιανουαρίου του 2021 και είχαν επιβιώσει τις πρώτες 30 ημέρες από τη λοίμωξη.
Επειτα και με βάση ειδικά στατιστικά μοντέλα έγινε η σύγκριση πιθανής ύπαρξης νευρολογικών διαταραχών μεταξύ της ομάδας της COVID-19 με δύο άλλες ομάδες που περιελάμβαναν άτομα τα οποία δεν είχαν προσβληθεί από τον SARS-CoV-2: η μία ομάδα ελέγχου αφορούσε περισσότερα από 5,6 εκατομμύρια άτομα που δεν νόσησαν από COVID-19 μέσα στο χρονικό πλαίσιο της μελέτης και η δεύτερη αφορούσε περισσότερα από 5,8 εκατομμύρια άτομα που παρακολουθήθηκαν στο Σύστημα Περίθαλψης Βετεράνων του Σεντ Λούις από τον Μάρτιο του 2018 ως τις 31 Δεκεμβρίου του 2019, προτού δηλαδή κάνει την εμφάνισή του ο πανδημικός κορωνοϊός.
Τα συμπεράσματα προκαλούν έντονο προβληματισμό: Νευρολογικές διαταραχές εμφανίστηκαν σε 7% περισσότερα άτομα που είχαν αναρρώσει από COVID-19 σε σύγκριση με τα άτομα που δεν είχαν μολυνθεί από τον πανδημικό ιό.
Μάλιστα, και σύμφωνα με τα ίδια ευρήματα, οι κύριες νευρολογικές διαταραχές που κατεγράφησαν ήταν τα προβλήματα μνήμης – η αποκαλούμενη «ομίχλη εγκεφάλου» – ενώ φάνηκε να αυξάνεται σημαντικά (έως και 50%) ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου με βάση τα στοιχεία. Παράλληλα όμως η νόσος COVID-19 φάνηκε να σχετίζεται και με το Αλτσχάιμερ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον.
Τα ανησυχητικά αυτά ευρήματα έρχονται σε κάθε περίπτωση να προστεθούν στη μακρά λίστα των συμπτωμάτων της long COVID, με τους ειδικούς να βλέπουν πως στο μέλλον θα καταγραφεί ένα νέο… κύμα ασθενών. Και αυτό διότι εκτός από το κεντρικό νευρικό σύστημα, εκτιμάται πως ένας στους πέντε ανθρώπους που έχουν μολυνθεί από τον πανδημικό ιό και έχουν νοσήσει θα παρουσιάσει κάποιες υπολειμματικές βλάβες σε ζωτικά όργανα όπως οι πνεύμονες, η καρδιά, το ήπαρ και οι ενδοκρινείς αδένες.
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις
Δεν θα πρέπει να παραβλέπονται όμως και τα… αόρατα σημάδια της πανδημίας, δηλαδή οι ψυχολογικές επιπτώσεις της, καθώς ο «στραγγαλισμός» της κοινωνικής ζωής και το αίσθημα της ανασφάλειας οδήγησαν σε αύξηση 25% στον επιπολασμό του άγχους και της κατάθλιψης παγκοσμίως.
Από τον ίδιο όμως απολογισμό προκύπτουν και θετικά συμπεράσματα, που οφείλονται αφενός στην εμπειρία που συσσωρεύτηκε τα περασμένα τρία έτη και αποτελούν ένα σημαντικό όπλο για τις απειλές του μέλλοντος και αφετέρου από το γεγονός πως τα συστήματα Υγείας και η πρόληψη (δύο ομολογουμένως παραμελημένοι τομείς) βρέθηκαν στο επίκεντρο των κυβερνητικών συζητήσεων.
Ετσι, για παράδειγμα, η πανδημία ήταν η αφορμή να μας εξοικειώσει με τη χρήση της μάσκας και σε αρκετές περιστάσεις να διατηρηθεί ως μέσο προστασίας της δημόσιας υγείας – όπως για παράδειγμα κατά τους χειμερινούς μήνες όταν παραδοσιακά καταγράφεται αύξηση της εποχικής γρίπης. Συνεπώς, για τους ανθρώπους που ταξιδεύουν συχνά, για τις ευπαθείς ομάδες, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, ή σε περιστάσεις συγχρωτισμού, αλλά και γενικότερα όταν επιθυμούμε να προφυλαχθούμε από τα παθογόνα που παρουσιάζουν εποχικές εξάρσεις, η χρήση της μάσκας, εφόσον αποδειχθεί πως έχει μετατραπεί σε συνήθεια, θα λειτουργήσει ως ασπίδα.
Αντίστοιχα, η απομόνωση όταν εκδηλώνουμε συμπτώματα και η αυτόματη ενημέρωση των επαφών μας αποτελεί μία ακόμη καλή συνήθεια που εμπεδώθηκε από ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού.
Μια άλλη κληρονομιά της πανδημίας αποτελεί η εξοικείωση των πολιτών εντός και εκτός της χώρας με τα εμβόλια, υπενθυμίζοντας τον κομβικό ρόλο τους στην εξάλειψη ή την αντιμετώπιση σοβαρών νοσημάτων αλλά και τον καταλυτικό ρόλο που έχουν στην προστασία των ευπαθών ομάδων. Ενδεικτικά αναφέρεται η πρωτοφανής ανταπόκριση στο κάλεσμα για αντιγριπικό εμβολιασμό – με έμφαση στα άτομα που ανήκουν στις ομάδες κινδύνου – από τους πολίτες τα τελευταία κρίσιμα χρόνια.
Οι αλλαγές στην καθημερινότητα
Παράλληλα όμως αναδείχθηκαν σημαντικές μέθοδοι όπως είναι η επιδημιολογία των αστικών λυμάτων, που ουσιαστικά αντικατοπτρίζουν τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες του πληθυσμού από όπου προέρχονται. Οι συστηματικοί και εξειδικευμένοι έλεγχοι ουσιών, συμπεριλαμβανομένων εξαρτησιογόνων, αντιβιοτικών και συγκεκριμένων παθογόνων, ενώ είχαν δρομολογηθεί σε ανεπτυγμένες χώρες ήδη από τη δεκαετία του 1990, στη χώρα μας αναδείχθηκαν κυρίως εν μέσω πανδημίας.
Μεγάλες τομές αντίστοιχα έλαβαν χώρα και στο δημόσιο σύστημα Υγείας. Για παράδειγμα, ο διπλασιασμός των κλινών στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, που σημειωτέον αποτελούσε πάγιο αίτημα επί πολλά χρόνια, υλοποιήθηκε εν μέσω της υγειονομικής κρίσης. Εφεξής το στοίχημα είναι να στηριχθούν οι δομές αυτές κυρίως με έμψυχο και έμπειρο υλικό, ώστε τα νοσοκομεία να είναι κατάλληλα προετοιμασμένα όταν θα ξεσπάσει η επόμενη απειλή. Παράλληλα όμως σε ευρωπαϊκό επίπεδο τέθηκε το θέμα της ενίσχυσης των νοσηλευτικών ιδρυμάτων αλλά και των διακρατικών συνεργασιών σε νευραλγικά θέματα δημόσιας Υγείας, δημιουργώντας έτσι ένα ισχυρό δίκτυο.
Θα ήταν εν τούτοις σημαντική παράληψη να μη γίνει αναφορά και στα ψηφιακά άλματα που καταγράφηκαν τα τελευταία τρία χρόνια, αλλάζοντας ριζικά το τοπίο και ανοίγοντας νέα κανάλια στην εξυπηρέτηση των πολιτών. Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, η πλατφόρμα για τα ραντεβού στα εμβολιαστικά κέντρα που έκτοτε αποτελεί «παράδειγμα προς μίμηση» για άλλα εγχειρήματα, όπως είναι η πλατφόρμα για ραντεβού με τον προσωπικό γιατρό αλλά και τα sms για προληπτικές εξετάσεις είναι μόνον μερικά e-παραδείγματα της παρακαταθήκης που μας άφησε η πανδημία.
https://www.tovima.gr/
