Αφιέρωμα στον Ανδρέα Εμπειρίκο
Γράφει η Χρυσούλα Γεωργούλα
Στις 9-3-2015 ημέρα Δευτέρα και
ώρα 7μ.μ. στο πολιτιστικό κέντρο του Γαλατσίου ΚΑΜΙΝΙ πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση – αφιέρωμα στον ποιητή, ψυχαναλυτή
και φωτογράφο Ανδρέα Εμπειρίκο, υπό την αιγίδα της κοινωνικής υπηρεσίας του
Δήμου Γαλατσίου.
Την εκδήλωση άνοιξε ο γιος μεγάλου ποιητή Λεωνίδας γνωστός ιστορικός και
κάτοχος του αρχείου του, ο οποίος αναφέρθηκε στη ζωή και το έργο του πατέρα του, στις εκδόσεις των ανέκδοτων έργων του ποιητή καθώς
και στην πολύπλοκη προσωπικότητα του
Ανδρέα Εμπειρίκου, που εκτός από την λογοτεχνία ασχολήθηκε με την φωτογραφία
και την ψυχανάλυση.
Ο Λεωνίδας Εμπειρίκος κατάφερε να συγκινήσει τους παρευρισκόμενους, με την εξαίρετη απαγγελία το
ποιήματος του πατέρα του «Το θέαμα του Μπογιατιού ως κινούμενου τοπίου», του
οποίου το χειρόγραφο βρέθηκε το 2006
μαζί με άλλα πολύτιμα χειρόγραφα και φωτογραφίες, στις ξεχασμένες βαλίτσες της
μητέρας του Ανδρέα Εμπειρίκου, Στεφανίας, στο υπόγειο της κατοικίας τους στο
Κολωνάκι μετά από μια πλημμύρα.
Στη συνέχεια μετά από μια σύντομη εισαγωγή από τον
σκηνοθέτη Τάσο Ψαρά προβλήθηκε η ταινία του για τον Ανδρέα
Εμπειρίκο, ο οποίος γεννήθηκε το 1901 στην Βράιλα Ρουμανίας. Το 1902 η οικογένεια του ποιητή
εγκαταστάθηκε στην Σύρο και το 1910 μετακόμισε στην Αθήνα. Στα τέλη της δεκαετίας
του 1910 ο ποιητής ακολούθησε την μητέρα
του στο Λονδίνο, όπου συνέχισε στο King's College τις σπουδές φιλοσοφίας
και αγγλικής φιλολογίας, που είχε ήδη ξεκινήσει στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 1926 έως το 1931 ο ποιητής έζησε
στο Παρίσι, όπου συνδέθηκε με τον
κύκλο των υπερρεαλιστών και ασχολήθηκε ενεργά με την ψυχανάλυση, κοντά στον
ιδρυτή της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας του Παρισιού, Ρενέ Λαφόργκ. Εκεί γνώρισε τον
Αντρέ Μπρετόν , ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην λογοτεχνική του πορεία.
Το 1931
εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα, όπου αφού εργάστηκε για λίγα χρόνια στις
επιχειρήσεις του πατέρα του στράφηκε οριστικά προς την λογοτεχνία και την
ψυχανάλυση.
Η «Περί του Σουρεαλισμού» διάλεξη του ποιητή, που
δόθηκε την Παρασκευή 25 Ιανουαρίου του 1935 στην Λέσχη Καλλιτεχνών θα μείνει
στην ιστορία για τις αντιδράσεις του λογοτεχνικού κατεστημένου. Μυημένος στην
ψυχανάλυση και αφοσιωμένος οπαδός του υπερρεαλισμού, ο Εμπειρίκος, μιλάει με
πρωτοφανή ενθουσιασμό για ένα ποιητικό κίνημα, το οποίο είχε ταράξει τα διεθνή
ύδατα, αλλά παραμένει τελείως άγνωστο
στην Ελλάδα, παρομοιάζοντας τον υπερρεαλισμό με εξαιρετικά επικίνδυνη μπόμπα:
«μια μπόμπα που επιζητεί να σαρώσει (και ει δυνατόν να εξαφανίσει) με το
επαναστατικό της πνεύμα όχι μόνο το καλλιτεχνικό αλλά και το πολιτικοκοινωνικό
κατεστημένο».
Ο ομιλητής είναι 34
ετών και δεν έχει εκδώσει ακόμη την «Υψικάμινο», που τυπώθηκε το 1935.
Την ίδια εποχή θα ξεκινήσει και η επαγγελματική του
καριέρα στην ψυχανάλυση, την οποία άσκησε για δεκαπέντε χρόνια στο γραφείο του, που βρισκόταν στο νούμερο έξη της λεωφόρου Κηφισίας, όπως λεγόταν τότε η
Βασιλίσσης Σοφίας και ήταν το πρώτο ψυχαναλυτικό γραφείο στην Ελλάδα.
Μεγάλο μέρος της ταινίας αναφέρεται στο φωτογράφο Ανδρέα
Εμπειρίκο από τον φακό του οποίου
παρελαύνουν ο Εγγονόπουλος και ο Ελύτης,
ο Τσαρούχης και ο Σεφέρης, ο Νάνος Βαλαωρίτης και η Μερκούρη.
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, παρά τη δυσπιστία με την
οποία αντιμετωπίστηκε αρχικά το έργο του, κατέχει περίοπτη θέση στον ελληνικό
λογοτεχνικό κανόνα. Από το σύνολο του
έργου του ξεχωρίζει η πρώτη ποιητική συλλογή του, με τίτλο Υψικάμινος, ως το πρώτο αμιγώς υπερρεαλιστικό κείμενο στην Ελλάδα, ενώ ανάμεσα στα
πεζά έργα του διακρίνεται το τολμηρό ερωτογράφημα ο Μεγάλος Ανατολικός που προκάλεσε
αντιδράσεις για την ελευθεροστομία και το ερωτικό περιεχόμενό του. Σημαντικό
τμήμα του έργου του εκδόθηκε μετά τον θάνατό του.
Θερμά συγχαρητήρια αξίζουν στον αντιδήμαρχο Κοινωνικής
Υπηρεσίας του Δήμου Γαλατσίου, κο Μάνο Ελευθερίου, για την διοργάνωση μιας τόσο
σημαντικής για τα ελληνικά γράμματα εκδήλωσης.
