Με μεγάλη πλειοψηφία (540 ψήφοι υπέρ, 6 αποχές, 119 κατά) [1] ψηφίστηκε από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου (25.10.2017) [2] νομοθετικό ψήφισμα της έκθεσης Ulvskog (A8-0064/2017) σχετικά με πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας 2004/37/EΚ για την προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους που συνδέονται με την έκθεση σε καρκινογόνους ή μεταλλαξιογόνους παράγοντες κατά την εργασία [COM(2016)0248 – C8-0181/2016 – 2016/0130(COD)].
Ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής, μέλος της ευρωομάδας της ενωμένης ευρωπαϊκής Αριστεράς Κώστας Χρυσόγονος συνέβαλε στη διαμόρφωση αυτής της έκθεσης, καθώς υπήρξε εισηγητής της γνωμοδότησης πάνω στον σχετικό φάκελο στην Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου [3]. Καίρια σημεία των τροπολογιών της εισήγησής του (εφεξής τροπολ. ΚΧ) υιοθετήθηκαν και ενσωματώθηκαν στο τελικό κείμενο της προαναφερόμενης έκθεσης.
Σημασία και στόχοι του νομοθετικού ψηφίσματος
Αρκεί να αναφερθεί ότι ο καρκίνος αποτελεί σήμερα την κύρια αιτία θανάτου που συναρτάται με την εργασία στην ΕΕ (53%), προκειμένου να γίνει αντιληπτή η σημασία αυτού του ψηφίσματος. Για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους, ο καρκίνος δεν επιφέρει μόνο σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας ζωής τους αλλά και άμεσες δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης, και έμμεση απώλεια τρεχόντων και μελλοντικών εισοδημάτων. Ασθένειες, όπως ο καρκίνος, που συνδέονται με την εργασία επηρεάζουν συνεπώς σε μεγάλο βαθμό την οικονομία, περιορίζοντας την προσφορά εργασίας, μειώνοντας την παραγωγικότητα και αυξάνοντας το βάρος στα δημόσια οικονομικά μέσω των δημόσιων δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη, και άλλα επιδόματα που διαφορετικά θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
Αρκεί να αναφερθεί ότι ο καρκίνος αποτελεί σήμερα την κύρια αιτία θανάτου που συναρτάται με την εργασία στην ΕΕ (53%), προκειμένου να γίνει αντιληπτή η σημασία αυτού του ψηφίσματος. Για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους, ο καρκίνος δεν επιφέρει μόνο σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας ζωής τους αλλά και άμεσες δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης, και έμμεση απώλεια τρεχόντων και μελλοντικών εισοδημάτων. Ασθένειες, όπως ο καρκίνος, που συνδέονται με την εργασία επηρεάζουν συνεπώς σε μεγάλο βαθμό την οικονομία, περιορίζοντας την προσφορά εργασίας, μειώνοντας την παραγωγικότητα και αυξάνοντας το βάρος στα δημόσια οικονομικά μέσω των δημόσιων δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη, και άλλα επιδόματα που διαφορετικά θα μπορούσαν να αποφευχθούν.
To συγκεκριμένο νομοθετικό ψήφισμα είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς αποσκοπεί να διασφαλίσει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας και εργασιακής ασφάλειας των εργαζομένων στην ΕΕ. Αυτό επιτυγχάνεται εν προκειμένω με την καθιέρωση, σε επίπεδο ΕΕ, αποτελεσματικότερων προτύπων, όσον αφορά την έκθεση των εργαζομένων σε καρκινογόνους ή μεταλλαξιογόνους παράγοντες στην εργασία τους. Επιπλέον, στοχεύει στην εξασφάλιση μεγαλύτερης σαφήνειας σε αυτό το πεδίο, στη δημιουργία κατά το δυνατό ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τους επιχειρηματικούς παράγοντες, αλλά και στο να καταστήσει αποτελεσματικότερο το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ σε αυτό το πεδίο, με τη συνεχή επικαιροποίησή του, βάσει των πιο σύγχρονων διαθέσιμων επιστημονικών και τεχνικών δεδομένων.
Ακόμη, το εν λόγω νομοθετικό ψήφισμα αποσκοπεί να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2004/37/ΕΚ με σειρά χημικών παραγόντων που έχουν αναγνωρισθεί ως καρκινογόνοι για τον άνθρωπο σε τρίτες χώρες ή από διεθνείς οργανισμούς αλλά δεν έχουν ακόμη καταχωρισθεί στο υφιστάμενο σύστημα της ΕΕ. Συγκεκριμένα, προτείνεται η αναθεώρηση των ανώτερων τιμών έκθεσης στην εργασία και η εισαγωγή νέων όσον αφορά 13 χημικούς παράγοντες (μεταξύ άλλων της σκόνης σκληρών ξύλων, ενώσεων εξασθενούς χρωμίου, κεραμικών πυρίμαχων ινών, αναπνεύσιμης σκόνης, κρυσταλλικού διοξειδίου του πυριτίου, βενζολίου κ.ά.) με βάση τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα.
Εκτιμάται μάλιστα ότι η εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων θα σώσει τη ζωή τουλάχιστον 100.000 ανθρώπων έως το 2069 και θα συμβάλλει στη συνολική εξοικονόμηση δαπανών που κυμαίνονται μεταξύ 34 έως 89 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Ακόμη, το εν λόγω νομοθετικό ψήφισμα αποσκοπεί να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2004/37/ΕΚ με σειρά χημικών παραγόντων που έχουν αναγνωρισθεί ως καρκινογόνοι για τον άνθρωπο σε τρίτες χώρες ή από διεθνείς οργανισμούς αλλά δεν έχουν ακόμη καταχωρισθεί στο υφιστάμενο σύστημα της ΕΕ. Συγκεκριμένα, προτείνεται η αναθεώρηση των ανώτερων τιμών έκθεσης στην εργασία και η εισαγωγή νέων όσον αφορά 13 χημικούς παράγοντες (μεταξύ άλλων της σκόνης σκληρών ξύλων, ενώσεων εξασθενούς χρωμίου, κεραμικών πυρίμαχων ινών, αναπνεύσιμης σκόνης, κρυσταλλικού διοξειδίου του πυριτίου, βενζολίου κ.ά.) με βάση τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα.
Εκτιμάται μάλιστα ότι η εφαρμογή των προτεινόμενων μέτρων θα σώσει τη ζωή τουλάχιστον 100.000 ανθρώπων έως το 2069 και θα συμβάλλει στη συνολική εξοικονόμηση δαπανών που κυμαίνονται μεταξύ 34 έως 89 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Ενσωμάτωση της αρχής της προφύλαξης
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Έλληνας ευρωβουλευτής Κώστας Χρυσόγονος με το περιεχόμενο της γνωμοδότησής του στην Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων συνέβαλε, μεταξύ άλλων, στη ρητή ενσωμάτωση της αρχής της προφύλαξης στο συγκεκριμένο ψήφισμα. Η εφαρμογή αυτής της αρχής στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ιδιαίτερα σημαντική, ιδίως όταν υπάρχει αβεβαιότητα όσον αφορά την επίπτωση ορισμένων ενώσεων τοξικών παραγόντων στην υγεία των εργαζομένων ή όταν δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά και τεχνικά δεδομένα.
Η εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης επιβάλλει ουσιαστικά τη δημιουργία ενός νέου και αποτελεσματικού προτύπου πρόληψης του καρκίνου και των συναφών προβλημάτων υγείας που λαμβάνει υπόψη την αλληλεπίδραση πολλών επιζήμιων για την υγεία παραγόντων, καθώς και τις πρόσφατες βελτιώσεις στον τομέα των τεχνικών μέτρησης, των μέτρων διαχείρισης των κινδύνων και άλλων συναφών στοιχείων. Υπό αυτό το πρίσμα, τονίζεται συνεπώς ρητά στην έκθεση, ότι στο πλαίσιο αντικατάστασης των καρκινογόνων ή μεταλλαξιογόνων παραγόντων από ουσίες, μίγματα ή διαδικασίες που δεν είναι επικίνδυνες ή έστω είναι λιγότερο επικίνδυνες για την υγεία των εργαζομένων ή άλλα μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση του επιπέδου έκθεσης των εργαζομένων είναι απαραίτητο να λαμβάνεται υπόψη η αρχή της προφύλαξης όταν υπάρχουν αβεβαιότητες. (βλ. σημ. 2 εδ. 2 έκθεσης / τροπολ. 3 ΚΧ).
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Έλληνας ευρωβουλευτής Κώστας Χρυσόγονος με το περιεχόμενο της γνωμοδότησής του στην Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων συνέβαλε, μεταξύ άλλων, στη ρητή ενσωμάτωση της αρχής της προφύλαξης στο συγκεκριμένο ψήφισμα. Η εφαρμογή αυτής της αρχής στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ιδιαίτερα σημαντική, ιδίως όταν υπάρχει αβεβαιότητα όσον αφορά την επίπτωση ορισμένων ενώσεων τοξικών παραγόντων στην υγεία των εργαζομένων ή όταν δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά και τεχνικά δεδομένα.
Η εφαρμογή της αρχής της προφύλαξης επιβάλλει ουσιαστικά τη δημιουργία ενός νέου και αποτελεσματικού προτύπου πρόληψης του καρκίνου και των συναφών προβλημάτων υγείας που λαμβάνει υπόψη την αλληλεπίδραση πολλών επιζήμιων για την υγεία παραγόντων, καθώς και τις πρόσφατες βελτιώσεις στον τομέα των τεχνικών μέτρησης, των μέτρων διαχείρισης των κινδύνων και άλλων συναφών στοιχείων. Υπό αυτό το πρίσμα, τονίζεται συνεπώς ρητά στην έκθεση, ότι στο πλαίσιο αντικατάστασης των καρκινογόνων ή μεταλλαξιογόνων παραγόντων από ουσίες, μίγματα ή διαδικασίες που δεν είναι επικίνδυνες ή έστω είναι λιγότερο επικίνδυνες για την υγεία των εργαζομένων ή άλλα μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση του επιπέδου έκθεσης των εργαζομένων είναι απαραίτητο να λαμβάνεται υπόψη η αρχή της προφύλαξης όταν υπάρχουν αβεβαιότητες. (βλ. σημ. 2 εδ. 2 έκθεσης / τροπολ. 3 ΚΧ).
Ανάγκη επέκτασης του θεσμικού πεδίου εφαρμογής και σε τοξικές ουσίες επιζήμιες για το αναπαραγωγικό σύστημα
Η έκθεση επισημαίνει ακόμη ότι στον χώρο εργασίας, άνδρες και γυναίκες εκτίθενται συχνά σε μείγματα ουσιών, τα οποία μπορεί να αυξήσουν τους κινδύνους για την υγεία και να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις, μεταξύ άλλων στο αναπαραγωγικό τους σύστημα, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης γονιμότητας ή της στειρότητας, και να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη του εμβρύου και στον θηλασμό. Ορίζεται συνεπώς ότι η ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει την ανάγκη να επεκταθεί η εφαρμογή των μέτρων για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων που προβλέπονται στην οδηγία 2004/37/ΕΚ και σε όλες τις τοξικές ουσίες για την αναπαραγωγή των ανθρώπων που εκτίθενται σε αυτές κατά την εργασία τους (βλ. σημ. 32 έκθεσης / τροπολ. 4, 6 ΚΧ).
Η έκθεση επισημαίνει ακόμη ότι στον χώρο εργασίας, άνδρες και γυναίκες εκτίθενται συχνά σε μείγματα ουσιών, τα οποία μπορεί να αυξήσουν τους κινδύνους για την υγεία και να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις, μεταξύ άλλων στο αναπαραγωγικό τους σύστημα, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης γονιμότητας ή της στειρότητας, και να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη του εμβρύου και στον θηλασμό. Ορίζεται συνεπώς ότι η ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει την ανάγκη να επεκταθεί η εφαρμογή των μέτρων για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων που προβλέπονται στην οδηγία 2004/37/ΕΚ και σε όλες τις τοξικές ουσίες για την αναπαραγωγή των ανθρώπων που εκτίθενται σε αυτές κατά την εργασία τους (βλ. σημ. 32 έκθεσης / τροπολ. 4, 6 ΚΧ).
Διαρκείς επικαιροποιήσεις των οριακών τιμών με βάση τα πιο σύγχρονα επιστημονικά και τεχνικά δεδομένα
Συγχρόνως, υπογραμμίζεται ότι οι οριακές τιμές των ουσιών που ορίζονται στο παρόν νομοθετικό ψήφισμα θα πρέπει να αναθεωρούνται όταν είναι απαραίτητο υπό το φως των διαθέσιμων πληροφοριών, περιλαμβανομένων των νέων επιστημονικών και τεχνικών δεδομένων και τεκμηριωμένων βέλτιστων πρακτικών, τεχνικών και πρωτοκόλλων για τη μέτρηση του επιπέδου έκθεσης στον χώρο εργασίας. Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει, όπου είναι δυνατό, να περιλαμβάνουν δεδομένα για τον υπολειπόμενο κίνδυνο για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, αλλά και γνωμοδοτήσεις της Επιστημονικής Επιτροπής για τα Όρια Επαγγελματικής Έκθεσης και άλλων αρμόδιων υπηρεσιών. Σημειώνεται ακόμη ότι η διαφάνεια τέτοιων πληροφοριών θα πρέπει να ενθαρρυνθεί περαιτέρω. (βλ. σημ. 6, 10 έκθεσης / τροπολ. 5, 11 ΚΧ).
Σε αυτό το πλαίσιο, οφείλει να ενισχυθεί και ο ρόλος της Επιστημονικής Επιτροπής για τα Όρια Επαγγελματικής Έκθεσης, η οποία επικουρεί την Επιτροπή, ιδίως στον εντοπισμό, την αξιολόγηση και τη λεπτομερή ανάλυση των πλέον πρόσφατων διαθέσιμων επιστημονικών στοιχείων, καθώς και στην εισήγηση των ορίων επαγγελματικής έκθεσης για την προστασία των εργαζομένων από χημικούς κινδύνους, που πρόκειται να θεσπιστούν σε ενωσιακό επίπεδο (βλ. σημ. 12 έκθεσης / τροπολ. 9 ΚΧ ).
Συγχρόνως, υπογραμμίζεται ότι οι οριακές τιμές των ουσιών που ορίζονται στο παρόν νομοθετικό ψήφισμα θα πρέπει να αναθεωρούνται όταν είναι απαραίτητο υπό το φως των διαθέσιμων πληροφοριών, περιλαμβανομένων των νέων επιστημονικών και τεχνικών δεδομένων και τεκμηριωμένων βέλτιστων πρακτικών, τεχνικών και πρωτοκόλλων για τη μέτρηση του επιπέδου έκθεσης στον χώρο εργασίας. Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει, όπου είναι δυνατό, να περιλαμβάνουν δεδομένα για τον υπολειπόμενο κίνδυνο για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, αλλά και γνωμοδοτήσεις της Επιστημονικής Επιτροπής για τα Όρια Επαγγελματικής Έκθεσης και άλλων αρμόδιων υπηρεσιών. Σημειώνεται ακόμη ότι η διαφάνεια τέτοιων πληροφοριών θα πρέπει να ενθαρρυνθεί περαιτέρω. (βλ. σημ. 6, 10 έκθεσης / τροπολ. 5, 11 ΚΧ).
Σε αυτό το πλαίσιο, οφείλει να ενισχυθεί και ο ρόλος της Επιστημονικής Επιτροπής για τα Όρια Επαγγελματικής Έκθεσης, η οποία επικουρεί την Επιτροπή, ιδίως στον εντοπισμό, την αξιολόγηση και τη λεπτομερή ανάλυση των πλέον πρόσφατων διαθέσιμων επιστημονικών στοιχείων, καθώς και στην εισήγηση των ορίων επαγγελματικής έκθεσης για την προστασία των εργαζομένων από χημικούς κινδύνους, που πρόκειται να θεσπιστούν σε ενωσιακό επίπεδο (βλ. σημ. 12 έκθεσης / τροπολ. 9 ΚΧ ).
Έμφαση στο σεβασμό του δικαιώματος στη ζωή και του δικαιώματος για δίκαιες και πρόσφορες συνθήκες εργασίας
Αξιοσημείωτο είναι ότι στην παρούσα έκθεση ενσωματώθηκε τροπολογία της γνωμοδότησης του ευρωβουλευτή Κώστα Χρυσόγονου, που ορίζει ρητά ότι η προτεινόμενη οδηγία οφείλει να σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και να τηρεί τις αρχές που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δίδεται στο σεβασμό του δικαιώματος στη ζωή και του δικαιώματος σε δίκαιες και πρόσφορες συνθήκες εργασίας (βλ. σημ. 33 έκθεσης / τροπολ. 15 ΚΧ).
Αξιοσημείωτο είναι ότι στην παρούσα έκθεση ενσωματώθηκε τροπολογία της γνωμοδότησης του ευρωβουλευτή Κώστα Χρυσόγονου, που ορίζει ρητά ότι η προτεινόμενη οδηγία οφείλει να σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και να τηρεί τις αρχές που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δίδεται στο σεβασμό του δικαιώματος στη ζωή και του δικαιώματος σε δίκαιες και πρόσφορες συνθήκες εργασίας (βλ. σημ. 33 έκθεσης / τροπολ. 15 ΚΧ).
Ανάγκη για μεγαλύτερη προστασία της υγείας των εργαζομένων
Το παρόν νομοθετικό ψήφισμα αποτελεί ένα θετικό βήμα για την προστασία της υγείας των εργαζομένων από την έκθεση τους σε επιβλαβείς για την υγεία τους παράγοντες κατά την εργασία τους. Ωστόσο δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ότι πρέπει να καταβληθούν ακόμη μεγαλύτερες προσπάθειες και να αναληφθούν περισσότερες πρωτοβουλίες, προκειμένου να προστατεύονται αποτελεσματικά οι εργαζόμενοι από τους προαναφερόμενους κινδύνους. Και τούτο, διότι υπάρχουν κι άλλες βλαπτικές για τους εργαζόμενους ουσίες, για τις οποίες θα πρέπει να ληφθούν ανάλογα μέτρα, προκειμένου να περιοριστούν οι αρνητικές επιδράσεις στην υγεία τους. Συμπερασματικά, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να προστατεύονται θεσμικά από όλες τις ουσίες που βλάπτουν ή απειλούν την υγεία τους, καθώς το δικαίωμα στην υγεία και τη ζωή οφείλει να έχει προτεραιότητα έναντι άλλων συμφερόντων και σκοπιμοτήτων.
Το παρόν νομοθετικό ψήφισμα αποτελεί ένα θετικό βήμα για την προστασία της υγείας των εργαζομένων από την έκθεση τους σε επιβλαβείς για την υγεία τους παράγοντες κατά την εργασία τους. Ωστόσο δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ότι πρέπει να καταβληθούν ακόμη μεγαλύτερες προσπάθειες και να αναληφθούν περισσότερες πρωτοβουλίες, προκειμένου να προστατεύονται αποτελεσματικά οι εργαζόμενοι από τους προαναφερόμενους κινδύνους. Και τούτο, διότι υπάρχουν κι άλλες βλαπτικές για τους εργαζόμενους ουσίες, για τις οποίες θα πρέπει να ληφθούν ανάλογα μέτρα, προκειμένου να περιοριστούν οι αρνητικές επιδράσεις στην υγεία τους. Συμπερασματικά, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να προστατεύονται θεσμικά από όλες τις ουσίες που βλάπτουν ή απειλούν την υγεία τους, καθώς το δικαίωμα στην υγεία και τη ζωή οφείλει να έχει προτεραιότητα έναντι άλλων συμφερόντων και σκοπιμοτήτων.
http://aftodioikisi.gr/e
